"آداب سفر"

مسافرت، وسیله نجات شخص از چیزى است که از آن فرارى است و یا موجب رسیدن او به چیزى است که بدان علاقه‌مند است. سفر دو نوع است: یکى سفر ظاهرى و جسمانى است از محل زندگى و وطن به بیابان‌ها و دشت‌ها و دیگرى سفر به وسیله حرکت درونى است از پایین‌ترین مراتب تا ملکوت آسمان‌ها و برترین سفرها سفر باطن است، زیرا کسى که بر حال جمود و به همان صورتى که پس از تولد و بر اساس تقلید از پدران و نیاکان شکل گرفته است، باقى بماند، همواره در مرتبه پایین مانده و به درجه نازلى تن داده است و به جاى فضاى گسترده "بهشتى که به بهاى آسمان‌ها و زمین است" تاریکى زندان و تنگناى محبس را برگزیده است.

در آداب مسافر از آغاز تا بازگشت ده مورد ذکر شده است که به شرح آن می‌پردازیم:

1- مسافر پیش از هر چیز رد مظالم بدهد و قرض‌هایى را که دارد ادا کند و هزینه کسانى را که واجب النفقه او هستند فراهم کند و اگر اماناتى در دست او هست به صاحبانش بازگرداند و جز مال حلال براى خرج سفر برندارد و آن قدر خرج سفر بردارد که به همراهانش نیز کمک کند. باید در مسافرت خوش سخن باشد و دیگران را اطعام کند و با آنان با اخلاق نیکو برخورد کند، زیرا مسافرت رازهاى درونى را ظاهر مى‌سازد.هر کس براى رفاقت در سفر شایسته باشد براى معاشرت در غیر سفر نیز شایسته است.

2- برای خود همراهى انتخاب کند و به تنهایى سفر نرود.

باید همراهش از کسانى باشد که بر امور دینى، او را یارى کند و هرگاه چیزى از این امور را فراموش کرد به خاطر او آورد و کمک و یارى‌اش کند و چون یادآورى کرد بازوى او باشد.

از امیرالمؤمنین علی علیه السلام است که فرمود: "با کسى که در تو فضیلتى نسبت به خود نمى‌بیند و همچنین تو نیز در او فضیلتى نسبت به خود نمى‌بینى، هرگز در سفر همراهى نکن."(?)

از امام باقر علیه السلام نقل شده است که فرمود: "هرگاه معاشرت مى‌کنى با مثل خودت معاشرت کن و مبادا با کسى معاشرت کنى که عهده‌دار مخارج تو باشد، زیرا این کار باعث ذلت مؤمنان است."(2)

از آن حضرت است که فرمود: "حق مسافر، آن است که اگر مریض شد برادران همسفرش تا سه روز برایش توقف کنند."(3)

3- مسافر از همراهان در وطن و فامیل و دوستان خود خداحافظى کند و در وقت خداحافظى دعاى رسول خدا صلى اللّه علیه و آله را بخواند.

رسول خدا صلى اللّه علیه و آله چنان بود که: "هر گاه از مؤمنان خداحافظى مى‌کرد، مى‌فرمود: خداوند بر تقواى شما بیفزاید و شما را متوجه کارهاى خیر کند و تمام حاجت‌هاى شما را برآورد و دین و دنیاى شما را سالم بدارد و شما را به سلامت باز گرداند."(4)

در خبر دیگرى از امام باقر علیه السلام است که فرمود: "رسول خدا صلى اللّه علیه و آله هرگاه با مسافرى خداحافظى مى‌کرد، دست او را مى‌گرفت، سپس مى‌فرمود: خداوند همسفران خوبى نصیبت کند و یارى خود را کامل و مشکل سفر را آسان و دور را نزدیک و گرفتارى تو را برطرف سازد و دین و امانت و سرانجام کار تو را به سامان برساند و راه هر خیرى را به روى تو بگشاید. تقواى الهى را رعایت کن و خودت را به خدا بسپار و به برکت خداى عزوجل حرکت کن."(5)

4- پیش از مسافرت، هنگام بیرون رفتن نماز بگزارد.

در من لا یحضره الفقیه از قول پیامبر صلى الله علیه و آله آمده است که فرمود: "شخص مسافر براى خانواده‌اش از دو رکعت نمازى که وقت رفتن به سفر به جا آورد و بگوید: خداوندا خود و خانواده و مال و اولاد و دنیا و آخرت و امانت و پایان کارم را در نزد تو به ودیعت مى‌گذارم، چیز بهترى به جا نمى‌گذارد، و این سخن را کسى نمى‌گوید مگر آن که خداوند آنچه را که خواسته است به او مرحمت مى‌کند." (6)

5- مسافر وقتى از منزل بیرون آمد، دعا را بخواند.

"از حضرت موسى بن جعفر علیه السلام شنیدم که مى‌فرمود: اگر مردى از شما قصد سفر کرد، بر در منزلش ، رو به سمتى که مى‌خواهد سفر کند، بایستد و سوره حمد را رو به جلو و به طرف راست و چپ و نیز آیة الکرسى را به سمت جلو و راست و چپش بخواند، سپس بگوید: خدایا! مرا و هر چه همراه من است نگهدار و مرا با آنچه همراهم نیست سالم بدار و مرا با آنچه همراه دارم به لطف خود، به خوشى به مقصدم برسان. خداوند، او را با آنچه همراه دارد، نگهدارى مى‌کند و به سلامت به مقصد مى‌رساند."(7)

امام صادق علیه السلام وقتى که آهنگ سفر داشت، مى‌گفت: "خداوندا راه ما را باز کن و مسیر سفر ما را نیکو گردان و سلامتى ما را تامین کن."(8)

على بن اسباط از ابوالحسن الرضا علیه السلام نقل کرده، مى‌گوید: امام رضا علیه السلام به من مى‌فرمود: هرگاه از خانه‌ات به قصد سفر یا در غیر سفر بیرون شدى، بگو: به نام خدا، به خدا ایمان دارم و بر خدا توکل مى‌کنم، هر چه خدا بخواهد، هیچ نیرو و توانى جز به خدا نیست. پس شیاطین که با او رو به رو مى‌شوند، فرشتگان به صورت آنها مى‌زنند و مى‌گویند: شما را بر او تسلطى نیست، زیرا او نام خدا را برده و ایمان و توکل به او دارد و "ما شاء الله، لاحول ولا قوة الا باللّه" گفته است.(9)

ابوبصیر از ابوجعفر علیه السلام نقل کرده است که فرمود: "هر کس در وقت بیرون رفتن از در خانه‌اش بگوید: به خدا پناه مى‌برم از آنچه فرشتگان الهى از او پناه جسته‌اند، از شر امروز و از شر شیطان و از شر هر کسى که براى اولیاى خدا دام گسترده است و از شر جن و انس و از شر درندگان و حشرات (سمى) و از شر ارتکاب هر نوع حرامى، خودم را به خدا وامى‌گذارم خداوند او را بیامرزد و توبه او را بپذیرد و مشکل او را کفایت کند و از بدى او را باز دارد و از هر شرى نگهدارى کند."(10)

امام صادق علیه السلام هرگاه پا در رکاب مى‌نهاد، مى‌گفت: "سبحان الذى سخر لنا هذا و ما کنا له مقرنین" و هفت مرتبه "سبحان الله" و هفت مرتبه "الحمدلله" و هفت مرتبه "لا اله الا اللّه" مى‌گفت."(11)

امام رضا علیه السلام فرمود: "هر کس وقتى که سوار مرکب شد بگوید: "بسم الله ولا قوة الا بالله والحمدلله الذى سخرلنا هذا و کما له مقرنین" خود و مرکبش را تا وقتى که پیاده می‌شود، حفظ کرده است."(12)

6- مسافر از هر منزلى صبح زود حرکت کند.

جابر نقل کرده است: پیامبر صلى اللّه علیه و آله روز پنجشنبه وقتى که عازم تبوک بود، صبح زود به راه افتاد و فرمود: "اللهم بارک لامتى فى بکورها." (13)

مستحب است که آغاز رفتن به مسافرت روز پنجشنبه باشد. نقل شده است که "رسول خدا صلى الله علیه و آله براى سفر بیرون نمى‌شد، مگر روز پنجشنبه."(14)

در کتاب من لا یحضره الفقیه از امام باقر علیه السلام نقل شده است که فرمود:

"رسول خدا صلى اللّه علیه و آله همیشه روز پنجشنبه مسافرت مى‌کرد و مى‌فرمود: خدا و پیامبر و فرشتگان الهى روز پنجشنبه را دوست مى‌دارند."(15)

از حماد بن عثمان نقل شده است که: "به امام صادق علیه السلام عرض کردم: آیا مسافرت در یکى از روزهاى مکروه مانند روز چهارشنبه و روزهاى دیگر کراهت دارد؟ فرمود: سفرت را با صدقه شروع کن و هر وقت خواستى سفر کن و آیة الکرسى را بخوان." (16)

و از آن حضرت است که فرمود: "صدقه بده و هر روزى خواستى به مسافرت برو."(17)

7- بدرقه کردن در وقت خداحافظى مسافر مستحب و سنت است .

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: "هرگاه مجاهد در راه خدا را بدرقه کنم و در حمل بارش در وقت صبح یا شامگاه کمک کنم، این کار نزد من، از دنیا و آنچه در آن است محبوب‌تر است."(18)

8- از روى احتیاط، روز حرکت کند و جداى از کاروان، تنها راه نیفتد.

دو برادر نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله آمدند و عرض کردند: ما قصد داریم براى تجارت به شام برویم، به ما بیاموزید چه بگوییم؟ فرمود: پس از آن که به منزلى وارد شدید نماز عشاء را بخوانید و چون هر یک از شما بعد از نماز به بستر خواب رفت اگر تسبیح فاطمه علیهاالسلام را بگوید و سپس آیة الکرسى را بخواند، از هر چیزى محفوظ خواهد بود. دو برادر دستور پیامبر صلى الله علیه و آله را به کار بستند، چند دزد که آنها را تعقیب مى‌کردند همین که آن دو برادر در منزلى فرود آمدند غلامى را فرستادند تا ببیند آنها خوابند یا بیدار، غلام هنگامى به نزد آنها رسید که یکى از آنها داخل بستر بود و آیة الکرسى مى‌خواند و تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام را مى‌گفت؛ به نظر غلام آمد که دو دیوار جلو آنها ساخته شده است، دور آنها را گشت و هر چه دور زد جز دو دیوار هیچ چیز ندید. نزد دزدان برگشت و گفت: به خدا سوگند جز دو دیوار استوار هیچ چیز ندیدم گفتند: خدا تو را ذلیل کند، دروغ مى‌گویى، ناتوان بوده‌اى و ترسیده‌اى!

همگى از جا برخاستند و رفتند تا خود ببینند و چون رسیدند جز دو دیوار استوار چیزى ندیدند، اطراف دیوارها را گشتند و کسى را ندیدند و به جاى خود برگشتند. فرداى آن روز نزد ایشان رفتند و گفتند: شما کجا بودید؟ گفتند: جز این جا جایى نرفته‌ایم. دزدان گفتند: اما ما آمدیم و جز دو دیوار استوار چیزى ندیدیم، براى ما بگویید داستان شما چیست؟ گفتند: ما خدمت رسول خدا صلى اللّه علیه و آله رسیدیم و آن حضرت آیة‌الکرسى و تسبیح فاطمه علیهاالسلام را به ما تعلیم داد و ما انجام دادیم. دزدان گفتند: بروید به خدا سوگند هرگز دنبال شما نمى‌آییم و دست هیچ دزدى بعد از این سخن پیامبر به شما نمى‌رسد."(19)

در کتاب من لا یحضره الفقیه، از امام صادق علیه السلام نقل است که فرمود: "هرگاه راه را گم کردى فریاد بزن: یا صالح! یا صدا بزن: یا ابا صالح! لطف خدا بر تو باد! مرا راهنمایى کن."(20)

از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل شده است: "مبادا در وسط راه و میان دشت استراحت کنید زیرا آن جاها محل آمد و رفت درندگان و لانه مارهاست."(21)

9- مسافر شش چیز همراه داشته باشد.

عایشه مى‌گوید: رسول خدا وقتى که مسافرت مى‌کرد، پنج چیز به همراه خود مى‌برد: آیینه، سرمه‌دان، شانه کوچک (براى محاسن)، مسواک و شانه سر.(22)

امّ سعد انصارى مى‌گوید: پیامبر صلى الله علیه و آله در مسافرت، آیینه و سرمه‌دان را از خود دور نمى‌کرد.(23)

یکى از اهل توکل، چهار چیز را در سفر و حضر از خود جدا نمى‌کرد: قمقمه، ریسمان، سوزن با نخ و قیچى. مى‌گفت: اینها مربوط به دنیا نیست .

در کتاب من لا یحضره الفقیه آمده است که سلیمان بن داوود منقرى از حماد بن عیسى از امام صادق علیه‌السلام نقل کرده است که فرمود: "در وصیت لقمان به پسرش آمده است: پسرم! شمشیر و کفش و عمامه و ریسمان و مشک آب و نخ خیاطى و درفش، در سفر همراه داشته باش و داروى بیشترى همراه ببر که هم خودت از آن استفاده کنى هم همراهانت. و در هر کارى که معصیت خدا در آن نباشد، با همسفران موافق باش." (24)

در کتاب من لا یحضره الفقیه از سلیمان بن داوود منقرى به نقل از حماد بن عیسى از امام صادق علیه‌السلام که فرمود: "لقمان به پسرش گفت: هرگاه با گروهى مسافرت کردى با آنها در کار خودت و کارهاى جمعى، مشورت کن و با لبخند با آنها برخورد کن و از توشه‌اى که دارى سخاوتمندانه به ایشان ببخش، هرگاه تو را خواستند پاسخ بده و اگر از تو یارى طلبیدند، یارى کن. زیاد خاموش باش و نماز بخوان و درباره مرکب سوارى و آب و توشه‌اى که دارى دست و دلباز باش و هرگاه از تو شهادت بر حق خواستند، شهادت بده و هرگاه مشورت خواهى کردند؛ با دقت نظر جواب بده وانگهى پیش از این که درباره امرى بیندیشى و چگونگى آن بر تو مسلم شود، تصمیم نگیر و قبل از آن که برخیزى و بنشینى، بخوابى و بخورى و نماز بخوانى و نیز قبل از آن که فکر و حکمت خود را در مشورت به کار اندازى، پاسخ مشورتى را بازگو نکن، زیرا هر که خالصانه براى طرف مشورت خیرخواهى نکند، خداوند اندیشه‌اش را مى‌گیرد و امانتدارى را از او دور مى‌سازد.

و هرگاه دیدى همراهانت راه مى‌روند تو هم راه برو و اگر دیدى کار مى‌کنند تو هم با ایشان کار کن و هرگاه تصدق کردند یا وامى به کسى دادند تو نیز با ایشان عطا کن و از کسى که بزرگسال‌تر از تو است، حرف شنوایى داشته باش ‍ و هرگاه همراهانت به تو دستورى دادند و یا چیزى پرسیدند، بگو: آرى و نگو: خیر، زیرا گفتن خیر، نقص و عیب است و هرگاه در راه سرگردان ماندید، فرود آیید و هرگاه تردید داشتید بایستید و مشورت کنید و هرگاه یک نفر را تنها دیدید از او راه را نپرسید و راهنمایى نطلبید، زیرا وجود فردى تنها در میان بیابان مشکوک است، شاید جاسوس دزدان باشد و یا شیطانى باشد که مى‌خواهد شما را سرگردان کند و از دو نفر نیز بترسید مگر این که شما چیزى را ببینید که من نمى‌بینم، زیرا که عاقل هرگاه به چشم خود چیزى را ببیند، حق را باز شناسد و شاهد چیزى را مى‌بیند که غایب نمى‌بیند. پسرم ! هرگاه وقت نماز فرا رسید براى هیچ کارى آن را به تاخیر نینداز، نماز را بخوان و از آن راحت شو که آن دینى است به گردن تو، و نماز را با جماعت بخوان هر چند بر سر نیزه باشد و روى مرکبت نخواب، زیرا که خواب باعث مى‌شود که زودتر پشت حیوان زخم شود و این کار حکیمانه نیست، مگر آن که در کجاوه اى باشى که امکان رفع خستگى و انبساط عضلات و مفاصل فراهم گردد، و چون نزدیک منزلت رسیدى از مرکبت فرود آى و پیش از آن که به خودت برسى به علف او برس زیرا وجود تو به او بستگى دارد و هرگاه خواستید جایى منزل کنید در جایى از زمین فرود آیید که خوش منظرتر و خاکش نرم‌تر و پر علف‌تر باشد و چون فرود آمدى پیش از آن که بنشینى دو رکعت نماز بخوان و هرگاه قصد رفع حاجت کردى، از آن جا دور شو، و چون خواستى کوچ کنى دو رکعت نماز بخوان، سپس آن زمینى را که فرود آمده بودى وداع کن و بر آن زمین و اهل آن جا درود فرست، زیرا هر سرزمینى ساکنانى از فرشتگان دارد و اگر توانستى غذایى نخور مگر آن که نخست قدرى از آن را انفاق کرده باشى و تا مى‌توانى در مدتى که سواره‌اى از قرآن تلاوت کن و تا وقتى که مشغول کارى هستى، تسبیح بگو و تا فراغت دارى دعا کن. "(25)

10- تکبیر گفتن.

پیامبر صلى الله علیه و آله به جاى مى‌آورد. آن حضرت هرگاه از حج یا جبهه جنگ و یا سفر دیگرى برمى‌گشت، به هر جاى بلند زمین که مى‌رسید سه تکبیر مى‌گفت و این دعا را مى‌خواند: "لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد، یحیى و یمیت، و هو على کل شىء

قدیر. آئبون تائبون عابدون ساجدون لربنا حامدون، صدق الله وعده، و نصر عبده، و هزم الاحزاب وحده."(26)

پیامبر صلى الله علیه و آله هرگاه وارد مى‌شد، نخست به مسجد مى‌رفت و دو رکعت نماز مى‌خواند سپس وارد خانه مى‌شد. (27)

شایسته است که براى خانواده و بستگانش ارمغانى از خوردنی‌ها یا چیز دیگرى به قدر امکانش بیاورد، زیرا این سنت است و روایت شده است که "اگر مسافر چیزى نیافت، باید سنگى را در خرجینش بگذارد."(28)

نوشته شده توسط : اسماعیل کاظمی

نظرات ديگران [ نظر]

به چیزی که نوپیدا و بی‎سابقه و  آیین نو  و رسم تازه باشد، بدعت گویند. که اگر بر اساس وحی و سنت نباشد و سابقه‎ای نداشته باشد این فقها و علما هستند که تشخیص حلال و یا حرام بودن آن را می‎دهند .

 هر چیزی که در وحی و سنت پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیه السلام نبوده باشد، بدعت است.بدعت یعنی نوآوری، یعنی چیزی که نبوده و بعد به وجود آمده است. ومسئله قمه زنی بدعت است چون خارج از وحی الهی و سنت اهل بیت علیه السلام می باشد.ضمن اینکه این مسئله قدمت صدها سال ندارد بلکه تا قبل از قرن بیستم انجام نمی شده و از این قرن به بعد رایج شده است.و اگر در حکومتهای قبل و توسط دیگران از این موضوع جلوگیری به عمل نمی آمده دو دلیل داشته است.1-دغدغه و درد دین نداشتند و برایشان مهم نبود که چه بلایی به سر دین می آید و تعصبی نسبت به دینشان نداشتند.2-برخی از حکومت ها نیز از خدا می خواستند که چنین رفتارها و اعمالی رواج پیدا کند چرا که اینگونه وجهه دین را خراب می کردند و مکتب تشیع را زیر سول می بردند تا بدین وسیله به منافع خود نائل آیند.

 این فلسفه و منطق در هیچ جای دین اسلام بیان نشده است و هیچ توصیه دینی نداریم که افراد بیایند عین مصیبت را بر خود وارد کنند تا بفهمند صاحب مصیبت چه احساسی داشته است . اگر قرار بود این روش مورد قبول دین ما باشد این روش را قبل از ما خود ائمه علیهم السلام اجرا می‎کردند . این قمه‎ها را باید امام سجاد علیه السلام بر سرش می‎زد که واقعه کربلا را دیده بود. امام باقر و امام صادق علیهماالسلام باید قمه‎زنی می‎کردند که آن همه توصیه به زنده نگه داشتن عاشورا داشتند. سایر ائمه علیهم السلام باید این کارها را انجام می‎دادند که بیش از هر کس دیگری در این دنیا به امام حسین علیه السلام عشق و ارادت داشتند .

اما ائمه علیهم السلام خوب می‎دانستند که با این اعمال عاشورا زنده نمیماند و پیام عاشورا به نسل‎های بعدی منتقل نمی‎شود. آنها به جای این اعمال، زیارت عاشورا را به ما یاد دادند که سرشار از مفاهیم عمیق دینی و حماسی است. و توصیه به سیره و روش و پیام امام حسین علیه السلام داشتند، نه این خودزنی‎ها و قمه‎زدن‎ها و سایر اعمال دیگر که بر اساس هیچ منطق عقلی مورد تایید نیست .

بیانات مقام معظم رهبری درباره قمه‎زنی

شما بارها دیده‎اید، کسانی که مصیبتی برایشان پیش می‎آید، بر سر و سینه خود می‎کوبند. این نشانه عزاداری معمولی است. اما شما تا به حال کجا دیده‎اید که فردی به خاطر رویکرد مصیبت عزیزترین عزیزانش، با شمشیر بر مغز خود بکوبد و از سر خود خون جاری کند؟! کجای این کار، عزاداری است؟!

 همین عزاداری‎های سنّتی است که باعث تقرّب بیشتر مردم به دین می‎شود. این که امام فرمودند: « عزاداری سنّتی بکنید» به خاطر همین تقریب است.

 اخیرا یک بدعت عجیب و غریب و نامانوس دیگر هم در باب زیارت درست کرده اند! بدین ترتیب که وقتی می‎خواهند قبور مطهر ائمه علیهم السلام را زیارت کنند از در صحن که وارد می‎شوند روی زمین می‎خوابند و سینه‎خیز خود را به حرم می‎رسانند! شما می‎دانید که قبر مطهر پیغمبر صلواة الله علیه و قبور مطهر امام حسین، امام صادق، موسی بن جعفر، امام رضا و بقیه ائمه علیهم السلام را همه مردم ایضا علما و فقهای بزرگ در مدینه و عراق و ایران زیارت می‎کردند. آیا هرگز شنیده‎اید که یک نفر از ائمه علیهم السلام و یا علما وقتی می‎خواستند زیارت کنند خود را از در صحن به طور سینه‎خیز به حرم برسانند! اگر این کار مستحسن و مستحب بود و مقبول و خوب می‎نمود بزرگان ما به انجامش مبادرت می‎کردند؛ اما نکردند.

 قمه‎زدن، سنّتی جعلی است. از اموری است که مربوط به دین نیست و بلاشک، خدا هم از انجام آن راضی نیست. علمای سلف دستشان بسته بود و نمی‎توانستند بگویند «این کار، غلط و خلاف است.» امروز روز حاکمیت اسلام و روز جلوه اسلام است. نباید کاری کنیم که آحاد جامعه اسلامی برتر، یعنی جامعه محب ّ اهل‎بیت علیهم السلام که به نام مقدس ولیّ عصر ارواحنا فداه، به نام حسین بن علی علیهماالسّلام و به نام امیرالمؤمنین علیه الصّلاة والسّلام، مفتخرند، در نظر مسلمانان و غیرمسلمانان عالم، به عنوان یک گروه آدم‎های خرافی بی‎منطق معرفی شوند.

 اما امروز وقتی عده‎ای وارد صحن مطهر علی بن موسی الرضا علیه‎الصلاة والسلام می‎شوند خود را به زمین می‎اندازند و دویست متر راه را به طور سینه‎خیز می‎پیماند تا خود را به حرم برسانند! آیا این کار درستی است؟ نه؛ این کار غلط است. اصلا اهانت به دین و زیارت است. چه کسی چنین بدعت‎هایی را بین مردم رواج می‎دهد؟ نکند این هم کار دشمن باشد! اینها را به مردم بگویید و ذهن‎ها را روشن کنید.

دین، منطقی است. اسلام، منطقی است و منطقی‎ترین بخش اسلام تفسیری است که شیعه از اسلام دارد؛ تفسیری قوی. متکلمین شیعه هر یک در زمان خود مثل خورشید تابناکی می‎درخشیدند و کسی نمی‎توانست به آنها بگوید «شما منطقتان ضعیف است.»

نماز نخوانند، اما قمه بزنند!

کسی که با مسائل کشور شوروی سابق و این بخشی که شیعه‏نشین است - جمهوری آذربایجان - آشنا بود، می‏گفت: آن وقتی که کمونیست‎ها بر منطقه آذربایجان شوروی سابق مسلط شدند، همه آثار اسلامی را از آن ‏جا محو کردند؛ مثلاً مساجد را به انبار تبدیل کردند؛ سالن‎های دینی و حسینیه‏ها را به چیزهای دیگری تبدیل کردند و هیچ نشانه‌ایی از اسلام و دین و تشیع باقی نگذاشتند؛ فقط یک چیز را اجازه دادند و آن «قمه‎زدن» بود! دستورالعمل رؤسای کمونیستی به زیردستان خودشان این بود که مسلمانان حق ندارند نماز بخوانند؛ نماز جماعت برگزار کنند؛ قرآن بخوانند؛ عزاداری کنند؛ هیچ کار دینی نباید بکنند؛ اما اجازه دارند که قمه بزنند! چرا؟ چون خود قمه‎زدن، برای آنها یک وسیله تبلیغ بر ضد دین و بر ضد تشیع بود! بنابراین، گاهی دشمن از بعضی چیزها این‏گونه علیه دین استفاده می‌کند. هر جا خرافات به میان بیاید، دینِ خالص بدنام خواهد شد.

نوشته شده توسط : اسماعیل کاظمی

نظرات ديگران [ نظر]

پرسش‎هایی در مورد عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه السلام

سوال: سینه‎ زدن‌ با بدن‌ عریان‌ در مجلس‌ اباعبداللّه‌ الحسین علیه السلام جائز است‌؟

پاسخ:

سینه‎زدن و عزاداری برای حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و اصحاب با وفایش، از افضل قربات است و ثواب دارد، گرچه بر اثر شدت عزاداری پوست بدن سرخ شود.

سینه‎‎زدن‌ با بدن‌ عریان‌ اگر نامحرمی‌ او را نبیند و باعث‌ گناه‌ نشود، اشکالی‌ ندارد، گرچه‌ بر زن‌ حرام‌ است‌ به‌ بدن‌ مرد نامحرم نگاه‌ کند. بر مرد واجب‌ نیست‌ جز موارد ضرورت‌ را بپوشاند ولی‌ از نظر اخلاق‌ بهتر است‌ بدن‌ خود را در معرض‌ دید نامحرمان‌ قرار ندهد.

سوال: آیا همه علما "شور زدن" را در سینه‎زنی حلال می‏دانند؟

پاسخ:

 شور زدن از اصطلاحات خاص عزاداری و نوحه‎خوانی است. وقتی سینه‎زنی یا زنجیرزنی به نقطه اوج خود می‏رسد، ریتم حرکت‏ها و صداها سریع‎تر و پرشورتر می‏شود. فقها این گونه عزاداری را جایز می‏دانند و نهی خاصی از ناحیه فقها در این خصوص وارد نشده است. امروزه این حالت در عزاداری‏ها رایج و متعارف است.

سوال: جواب سؤالات ذیل را از دیدگاه مراجع عظام: بهجت، خامنه‎ای، فاضل لنکرانی، ‌مکارم شیرازی و سیستانی بیان فرمائید. حکم استفاده از طبل، ‌سنج و زنجیر در عزاداری امام حسین علیه السلام چیست؟

پاسخ:

استفاده از این وسائل در عزاداری اگر مستهجن و موهن نباشد و مشتمل بر حرام نباشد، یعنی به نحو غنائی و مطرب نواخته نشود، اشکالی ندارد.

به فتوای آیت الله بهجت از طبل و سنج و آلات موسیقی احتیاطاً خودداری کنند.

سوال: در مراسم عزاداری افرادی که بر صورت خود چنگ می‏زنند چه حکمی دارد؟

پاسخ:

جایز نیست و حرام است.

هر عملی که موجب وهن مذهب شود، جایز نیست، و اگر موجب ضرر و اضرار نفس باشد جایز نیست.

 سوال: اغلب در مدیحه‎سرایی کلمه سگ و ... به کار می‎رود از نظر اسلام چه حکمی دارد؟ (مانند من سگ زینب ...)

پاسخ:

 این تعبیرات اگر از باب اظهار خضوع و ارادت بیشتر به ساحت مقدس معصومین علیهم السلام باشد شرعا اشکال ندارد ولی بهتر است مداحان در تعبیرات، رعایت ادب و احترام را بنمایند. البته نسبت دادن این اسامی به دیگران حرام است.

 سوال: آیا این که آقای... می‎گوید «ما کفر نمی‎گوئیم بلکه احساسات خود را بیان می‎کنیم قابل قبول است و توجیه شدنی است؟

پاسخ:

جایز نیست کلماتی که ظاهر آن کفر است گفته شود و احساسات را می‎توان با عبارات صحیح بیان نمود که موجب ارتداد گوینده و هتک مذهب تشیع نگردد.

سوال: آیا قمه‏زنی جایز است؟

پاسخ:

حضرت امام خمینی، حضرت آیت الله خامنه‏ای و آیت الله فاضل: با توجه به این که قمه‏زدن در زمان حاضر، به علت عدم قابلیت پذیرش و نداشتن هیچ گونه توجیه قابل فهم، باعث وهن و بدنام شدن مذهب می‏شود، باید از آن خودداری گردد.

امام، استفتاءات، ج 3، سؤالات متفرقه، س 37/ خامنه‏ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1461/ فاضل لنکرانی، جامع‏المسائل، ج، س 2173.1 .

سوال: امروزه باب شده که در هیأت، نوحه را به سبک آهنگ‎های غربی می‎خوانند، آیا مشکل دارد؟

پاسخ:

 آنچه موجب وهن عزاداری است باید، اجتناب شود. استعمالات آلات موسیقی در عزاداری خالی از اشکال نیست مطلقا. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ص 40، ج 1)

سوال: شرکت در عزاداری، به طوری که نتوانیم نماز را در اول وقت بخوانیم چه حکمی دارد؟

پاسخ:

شرکت در عزاداری سید مظلومان از بهترین اعمال است ولی باید هدف امام حسین علیه‎السلام را از نهضت مورد توجه قرار دهند و که برپا داشتن نماز یکی از مهمترین اهداف حضرت بوده به طوری که در ظهر عاشورا در آن بحران و شدت جنگ وقتی یکی از اصحاب به نام ابوثمامه صیداوی آقا را متذکر وقت نماز کرد حضرت درباره او دعا کردند و آماده نماز شدند. بنابراین نماز اول وقت مقدم است و ضمن عزاداری سعی کنند نماز را در اول وقت در هر کجا هستند اگر چه در خیابان‎ها اقامه نمایند.

سوال: استفاده از زنجیرهایی که دارای تیغ هستند، چه حکمی دارد؟

پاسخ:

 امام خمینی، خامنه‏ای، تبریزی، مکارم و فاضل: اگر استفاده از زنجیرهای مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنی قابل توجهی گردد، جایز نیست.

امام، استفتاءات، ج 3، سؤالات س 34 و 37/ خامنه‏ای، اجوبةالاستفتاءات، س 1441/ تبریزی، استفتاءات، س 2003 و 2012/ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 574 و ج 2 و makaremshirazi.org، قمه‏زنی؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 2162 و 2166 و 2173.

سوال: آیا قمه‏زنی به طور مخفی جایز است؟ چنانچه در این مورد نذری وجود داشته باشد، وظیفه چیست؟

پاسخ:

حضرت آیت الله خامنه‏ای: قمه‏زنی علاوه بر این که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی‏شود و سابقه‏ای در عصر ائمه علیهم السلام و زمان‏های بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم علیه السلام در مورد آن نرسیده است در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب می‏شود بنابراین در هیچ حالتی جایز نیست. و چنانچه در این مورد نذری وجود داشته باشد، نذر واجد شرایط صحّت و انعقاد نیست. (خامنه‏ای، اجوبة الاستفتاءات، س 1461)

سوال: استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا علیه السلام یا قرار دادن آن در مجلس عزا و یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟

پاسخ:

 امام خمینی، تبریزی، فاضل، مکارم و سیستانی: اشکال ندارد.

امام، استفتاءات، ج 2، مکاسب محرمه، س 72؛ تبریزی، استفتاءات، س 2007؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 2174؛ مکارم، استفتاءات، ج 1 س 579؛ سیستانی، سایت، شعائر دینی، س 6.

حضرت آیت الله خامنه‏ای: فی نفسه اشکال ندارد، ولی نباید این امور جزء دین شمرده شود. اجوبة الاستفتاءات، س 1444

نوری:استفاده از آن در حد متعارف اشکال ندارد. استفتاءات، ج 2، س 598 و 604.

صافی: حمل عَلَم بعید نیست از تعظیم شعائر محسوب شود و بی‏اشکال باشد. جامع‏الاحکام، ج 2، س 1595. 

نوشته شده توسط : اسماعیل کاظمی

نظرات ديگران [ نظر]