سوال: آیا تعزیه‎خوانی و برگزاری مراسم تعزیه اشکال شرعی دارد؟ چرا؟

پاسخ:

نظرات علمای شیعه درباره تعزیه

1- آیت الله میرزا محمدحسین نائینی در فتوای خود ضمن تأیید شبیه‎خوانی، این قید را بیان نمود که شعائر مزبور باید از هرگونه امور ناپسند که شایسته چنین شعاری نیست پاک شود. (در این خصوص ر.ک: کتاب بکاء الحسینی، سید حسین طباطبایی، صص 482 - 502).

2- آیت الله سید محسن حکیم، ضمن تأیید فتوای میرزای نائینی می‎افزاید؛ بعضی مناقشاتی که می‎شود ناشی از منضم گشتن برخی چیزها و کارهایی است که چه بسا با عزاداری و سوگواری برای سیدالشهدا مغایرت دارد (فتاوی علمای سلف درباره عزاداری و شبیه‎خوانی، فصلنامه هنر، پاییز 1362، ص 297).

3- در رساله ذخیرة العباد، آیت الله زین العابدین مازندرانی با حواشی آیت الله میرزا محمدتقی شیرازی، آیت الله سید محمد کاظم یزید و آیت الله سید اسماعیل صدر، شبیه‎خوانی به عنوان اعمالی ممدوح معرفی شده، مادامی که مشتمل بر حرامی چون غنا و مانند آن نباشد.

در این نوشتار بیان مصائب به زیان حال امام در صورتی جایز است که با شؤونات آن بزرگوار تناسب داشته باشد. (الدعاة الحسینیه، شیخ محمدعلی نخجوانی، ص 126 و 131).

4- آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی در بخشی از نظر خویش درباره تعزیه می‎فرماید: «گمان ندارم کسی منکر خوبی آن باشد، مادامی که برخی از محرمات شرعی را در بر نداشته باشد؛ مانند استعمال لهو و غیر آنها.» (همان).

5- علامه سید محسن امین تأکید می‎نماید که در عزداری‎ها باید از سیره ائمه علیهم السلام پیروی کرد و اگر آن بزرگواران تصریحی در این امور نکرده‎اند، باید از شیوه‎ای منطقی و عاقلانه متابعت نمود (التنزیه لاعمال الشیبه، تألیف شده به سال 1347 ق (1307ش) که در سال 1322ش توسط جلال آل احمد با عنوان عزاداری‎های نامشروع ترجمه و انتشار یافت).

6- آیت الله سید عبدالحسین شرف الدین عاملی خاطرنشان می‎نماید: اگر رویدادهای ملال‎انگیز اهل‎بیت به صورت نمایش برگزار شود، اثر خوبی بر دل ما خواهد گذاشت، ولی این برنامه باید از روی اصول صحیح به اجرا درآید. (المجالس الفاخرة فی ماتم العترة الطاهره، سید عبدالحسین شرف الدین، مقدمه).

7- آیت الله کاشف الغطاء نیز سوگواری به شکل شبیه‎خوانی را در صورتی که درست برپا شود، بدون اشکال می‎دانست، ولی در ادامه افزوده است: «سعی کنید عزاداری را از کارهایی که با حزن و عزا جور در نمی‎آید، جدا کنید. زیرا عزاداری برای زنده ساختن فلسفه قیام امام حسین علیه السلام است، نه برای قصه‎گویی، نمایش و وقت گذرانی. بکوشید مراسم سوگواری را بدون نقطه ضعف برگزار کنید و مردم را به یاد خدا بیاندازید و ایمان آنها را زیاد کنید.» (کاشف الغطاء، سوره خشم، محمد رضا سماک امانی، ص 72).

8- آیت الله میرزا محمد علی شاه آبادی - استاد عرفان امام خمینی - وقتی مشاهده کردند در صحن مطهر امام زاده حمزه علیه السلام مراسم تعزیه‎خوانی با تحریفات و مضامین موهن برگزار می‎شود، مانع اجرای آن گردید و مجلس مذکور را به کانون وعظ و خطابه تبدیل نمود. (روایت فضیلت، غلامرضا گلی زواره، مجله پاسدار اسلام، ش 160، ص 41).

9- آیت الله بروجردی نیز وقتی ملاحظه نمود شبیه‎خوانی‎های قم وضع نگران کننده‎ای دارند و توأم با بدعت و تحریف اجرا می‎شوند، دست اندرکاران تعزیه را فرا خواند و به آنان تأکید نمود شبیه‎خوانی با این شکل حرام است و باید یا اصلاح گردد و یا از برگزاری آنها با این روند مخرب اجتناب شود و اجازه نمی‎دادند عزاداری‎های آفت زده اجرا شود.(حماسه حسینی، شهید مطهری، ج 1، ص 185).

10- شهید مطهری در خصوص پالایش و پیرایش تعزیه هشدار می‎دهند: «علما باید با عوامل پیدایش تحریف مبارزه کنند، جلو تبلیغات دشمنان را بگیرند، با اسطوره‎سازی‎ها مبارزه کنند... » (همان، ج 3، ص 293).

11- حضرت امام خمینی در بخشی از بیانات خود فرموده‎اند: «اینجا باید سخنی هم در خصوص عزاداری و مجالسی که با نام حسین بن علی علیهماالسلام برپا می‎شود بگوییم. ما و هیچ یک از دینداران نمی‎گوییم که با این اسم، هر کس هر کاری می‎کند خوب است. چه بسا علمای بزرگ و دانشمندان، بسیاری از این کارها را ناروا دانسته و به نوبت خود از آن جلوگیری کرده‎اند، چنانچه همه می‎دانیم که در بیست و چند سال پیش از این عالم بزرگوار مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری در قم شبیه‎خوانی را منع کرد و یکی از مجالس بسیار بزرگ را مبدل به روضه‎خوانی کرد... .» (قیام عاشورا در کلام و پیام امام خمینی، ص 92).

12- از دیدگاه حضرت آیت الله خامنه‎ای اگر مراسم شبیه‎خوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشد و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند اشکال ندارد ولی در عین حال بهتر است که به جای آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه‎خوانی برپا شود. (اجوبة الاستفتائات، تهران، الهدی، 1381، ص 322).

13- از دیدگاه آیت الله مکارم شیرازی، شبیه‎خوانی، اگر امر خلاف شرعی در آن بناشد و موجب هتک مقدسات نشود اشکال ندارد. (استفتائات جدید، آیت الله مکارم شیرازی، 1381، ج 1، ص 158، ش 573).

14- از نظر آیت الله میرزا جواد تبریزی، تعزیه و شبیه‎خوانی چنانچه مشتمل بر حرام نبوده و وهن به معصومین علیهم السلام نباشد مانعی ندارد. (استفتائات جدید، آیت الله میرزا جواد تبریزی، انتشارات سرور، 1378، چاپ اول، ص 458، ش 2019).

نوشته شده توسط : اسماعیل کاظمی

نظرات ديگران [ نظر]